Odszkodowanie przyznawane pracownikowi po rozwiązaniu stosunku pracy to jedna z form rekompensaty w przypadku, gdy zwolnienie było nieuzasadnione lub niezgodne z obowiązującym prawem. Kodeks pracy (k.p.) przewiduje możliwość odwołania się od wypowiedzenia umowy o pracę do sądu pracy.
Zgodnie z art. 45 Kodeksu pracy pracownik, który uważa, że wypowiedzenie mu umowy o pracę na czas nie określony jest nieuzasadnione lub narusza przepisy o wypowiadaniu tych umów, może domagać się przed sądem pracy orzeczenia o bezskuteczności wypowiedzenia lub odszkodowania.
Z kolei Ustawodawca w art. 56 Kodeksu pracy stanowi, że w przypadku rozwiązania stosunku pracy bez zachowania okresu wypowiedzenia, pracownik może żądać przywrócenia go do pracy na poprzednich warunkach lub odszkodowania, jeżeli doszło do wadliwego wypowiedzenia umowy o pracę.
Naruszenie przepisów dotyczących rozwiązania umów
Naruszenie przez pracodawcę przepisów dotyczących rozwiązania umów może polegać przede wszystkim na nieprzestrzeganiu warunków uzasadniających rozwiązanie umowy bez wypowiedzenia.
Przykładem naruszenia przepisów może być zaniechanie stosowania formy pisemnej przy rozwiązaniu umowy lub niepodanie przyczyny natychmiastowego zakończenia umowy.
Przypadkiem naruszenia umowy o pracę bez zachowania okresu wypowiedzenia można również mówić, gdy pracodawca zastosuje okres wypowiedzenia krótszy niż ten określony w ustawie. Zgodnie z k.p., minimalne okresy wypowiedzenia umów o pracę wynoszą:
Umowa na okres próbny:
- 3 dni robocze, jeśli okres próbny nie przekracza 2 tygodni,
- 1 tydzień, jeśli okres próbny jest dłuższy niż 2 tygodnie,
- 2 tygodnie, jeśli okres próbny wynosi 3 miesiące.
Umowa o pracę na czas nieokreślony i określony:
- przy stażu pracy do 6 miesięcy – 2 tygodnie,
- przy stażu pracy powyżej 6 miesięcy, ale krótszym niż 3 lata – 1 miesiąc,
- przy stażu pracy co najmniej 3 lata, ale krótszym niż 5 lat – 3 miesiące.
Skrócenie okresu wypowiedzenia
W zasadzie ustawodawca nie zezwala na skracanie okresu wypowiedzenia. Wyjątek stanowi art. 361 k.p., który pozwala pracodawcy skrócić okres wypowiedzenia umowy z trzymiesięcznego do maksymalnie jednomiesięcznego w przypadku ogłoszenia upadłości, likwidacji lub wystąpienia innych przyczyn niezwiązanych z pracownikami. Jeśli pracodawca skróci okres wypowiedzenia, pracownikowi przysługuje odszkodowanie w wysokości wynagrodzenia za pozostałą część okresu wypowiedzenia.
Należy pamiętać, że w każdym innym przypadku, jeśli pracodawca zastosuje okres wypowiedzenia krótszy niż wymagany, umowa o pracę rozwiąże się z upływem okresu wynikającego z ustawy. Pracownikowi przysługuje wynagrodzenie za okres, jaki pozostał do rozwiązania umowy zgodnie z ustawą.
Odszkodowanie za zwolnienie z pracy 2024. Ile wynosi?
Prawo pracownika do odszkodowania w razie nieuzasadnionego lub niezgodnego z prawem rozwiązania umowy o pracę oznacza, że pracownik uzyska finansową rekompensatę. Ile wynosi odszkodowanie za takie zwolnienie?
Odszkodowanie dla pracownika przysługuje w wysokości wynagrodzenia za okres od 2 tygodni do 3 miesięcy, ale nie niższego niż wynagrodzenie za okres wypowiedzenia (zgodnie z art. 45 § 1 i art. 471 Kodeksu pracy).
W przypadku wypowiedzenia umowy o pracę zawartej na okres próbny z naruszeniem przepisów, pracownikowi przysługuje wyłącznie odszkodowanie, równe wynagrodzeniu za czas, do którego umowa miała trwać (art. 50 § 3–5 Kodeksu pracy).
Podobnie w przypadku naruszenia przepisów dotyczących wypowiadania umowy o pracę na czas określony, pracownik ma prawo do odszkodowania, nieprzekraczającego wynagrodzenia za okres, na jaki umowa została zawarta, ale nie dłuższego niż 3 miesiące (zgodnie z art. 58 Kodeksu pracy).
W pewnych szczególnych przypadkach, takich jak zwolnienie pracownika tuż przed uzyskaniem prawa do emerytury, w czasie ciąży, urlopu macierzyńskiego lub innych sytuacji, sąd pracy może zadecydować o uznaniu wypowiedzenia za bezskuteczne, przywróceniu do pracy lub przyznaniu odszkodowania (zgodnie z art. 50 § 3–5 Kodeksu pracy).
Również w przypadku rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia z naruszeniem przepisów, pracownikowi przysługuje roszczenie o przywrócenie do pracy na poprzednich warunkach lub o odszkodowanie, zgodnie z art. 58 Kodeksu pracy.
Wliczanie okresu odszkodowania do stażu pracy
Pracownikowi, któremu przyznano odszkodowanie, wlicza się do stażu pracy okres pozostawania bez pracy, odpowiadający okresowi, za który przyznano odszkodowanie (art. 51 § 2 i art. 61 Kodeksu pracy).
Konkretna kwota odszkodowania za zwolnienie z pracy w Polsce może więc różnić się w zależności od indywidualnych okoliczności oraz zapisów w umowie o pracę. Warto więc skonsultować się z prawnikiem aby uzyskać dokładne informacje na temat praw pracowniczych i odszkodowań.