Zachowek jest instytucją prawa spadkowego. Zachowek to uprawnienie, które ma na celu ochronę najbliższych osób dla spadkodawcy. Osobami, które są blisko spokrewnione ze spadkodawcą są dzieci, wnuki, prawnuki itd., małżonek oraz rodzice wskazane osoby najczęściej nabywają majątek spadkowy i to one są również uprawnione do zachowku. Może się zdarzyć, że spadkodawca w testamencie zapisze swój majątek osobom spoza rodziny lub przekaże część majątku w postaci darowizn dowolnie przez siebie wybranym osobom czy instytucjom, w krajach zachodnich dla przykładu popularnym jest przekazywanie majątków na wypadek śmierci na rzecz uniwersytetów. Prawo do zachowku gwarantuje, że część z majątku spadkodawcy i tak trafi do osób najbliższych z kręgu jego rodziny.
Reasumując, jeśli chodzi o najczęstsze sytuacje to prawo do zachowku przysługuje, jeśli spadkodawca pominął w testamencie osoby, które w sposób naturalny podlegają prawu dziedziczenia ustawowego lub nie przekazał należnej części rodzinie w darowiźnie. Zachowek zgodnie z prawem przyjmuje się zasadniczo w postaci świadczenia pieniężnego. Jest to część majątku spadkowego, jaka przypadłaby danej osobie, gdyby dziedziczyła ona z ustawy.
Komu przysługuje zachowek?
Zachowek przysługuje w pierwszej kolejności zstępnym osoby zmarłej (czyli jego dzieciom, ale także wnukom i prawnukom), małżonce bądź małżonkowi i – w sytuacji, gdy osoba zmarła nie miała żony bądź męża oraz dzieci – jej rodzicom.
Osoby uprawnione do otrzymania zachowku to:
- zstępni – to termin określający dzieci, wnuki itd.
- małżonek/małżonka – zachowek przysługuje tylko małżonkowi, który w chwili śmierci spadkodawcy pozostawał z nim w ważnym związku małżeńskim.
- rodzice spadkodawcy – zachowek przysługuje rodzicom spadkodawcy tylko w wypadku, gdy ten nie pozostawił po sobie dzieci, nie miał żony bądź męża.
Kiedy nie należy się zachowek?
Prawo do zachowku nie przysługuje osobom, które to spadkodawca zdecydował się wydziedziczyć w testamencie,także tym ze spadkobierców, którzy decyzją sądu zostali uznani za niegodnych dziedziczenia. Nadto prawo do zachowku nie należy się tym, którzy zrzekli się dziedziczenia bądź odrzucili spadek.
Roszczenie o zachowek może być dochodzone przed sądem w drodze powództwa o zapłatę zachowku. O zachowek można ubiegać się przez 5 lat od otwarcia spadku, czyli od śmierci spadkodawcy, jeśli spadkodawca nie sporządził testamentu lub przez 5 lat od ogłoszenia testamentu jeśli testament został sporządzony.
Jaka jest wysokość zachowku?
Zgodnie z art. 991 § 1 Kodeksu cywilnego jeśli uprawniony do zachowku jest trwale niezdolny do pracy albo jeśli zstępny uprawniony jest małoletni, to zstępnym, małżonkowi i rodzicom spadkodawcy należy się 2/3 wartości udziału spadkowego, który by mu przypadał przy dziedziczeniu ustawowym. Natomiast w innych przypadkach należy się połowa udziału spadkowego.
Aby ustalić wysokość zachowku jaki należy się osobie uprawnionej do niego, konieczne jest określenie udziału spadkowego stanowiącego podstawę obliczenia zachowku, który to udział wyraża się odpowiednim ułamkiem. Przy jego obliczaniu zgodnie z art. 992 Kodeksu cywilnego bierze się pod uwagę również spadkobierców niegodnych i spadkobierców, którzy spadek odrzucili. Poza tym kręgiem znajdują się osoby, które zrzekły się dziedziczenia lub zostali wydziedziczeni.
Dokładne obliczenie zachowku jest często bardziej skomplikowane i w większości przypadków niezbędna będzie pomoc profesjonalnego pełnomocnika.
Skontaktuj się