W pierwszej kolejności wymaga wyjaśnienia, że fundacja jest jedną z form organizacji pozarządowych.
Podstawę do powoływania fundacji daje art. 12 Konstytucji RP, zgodnie z którym „Rzeczpospolita Polska zapewnia wolność tworzenia i działania związków zawodowych, organizacji społeczno-zawodowych rolników, stowarzyszeń, ruchów obywatelskich, innych dobrowolnych zrzeszeń oraz fundacji” -> https://arslege.pl/zasada-wolnosci-tworzenia-zwiazkow-zawodowych-zrzeszen-i-fundacji/k15/a5243/
Kluczowa kwestia – cel działania fundacji
Fundację ustanawia się w konkretnym celu, zgodnym z podstawowymi interesami Rzeczypospolitej Polskiej – społecznym lub gospodarczo użytecznym. Jej działanie reguluje statut oraz przepisy ustawy z dnia 6 kwietnia 1984 roku o fundacjach (aktualny tekst jednolity: Dz. U. z 2023 r., poz. 166) -> https://sip.lex.pl/akty-prawne/dzu-dziennik-ustaw/fundacje-16791547Choć ustawa wskazuje, że takim celem może być ochrona zdrowia, rozwój gospodarki bądź nauki, oświata, wychowanie, kultura, sztuka, opieka i pomoc społeczna, ochrona środowiska oraz opieka nad zabytkami, należy podkreślić, że jest to wyłącznie przykładowy katalog o charakterze otwartym – oś działania organizacji może zatem koncentrować się także na innych zakresach.
Czym cechuje się fundacja? Tym, że cel, dla którego została powołana do funkcjonowania, jest niedochodowy.
Wymaga wyraźnego podkreślenia, że obrany cel działania fundacji musi mieć charakter publiczny, a nie prywatny – działa ona bowiem dla ogółu, szerzej pojętego dobra, aniżeli jednostkowe, personalne i osobiste.
Kto powołuje fundację?
Za powstanie podmiotu odpowiada fundator. Nie ma ograniczeń co do tego, czy powinien nim być obywatel polski czy też cudzoziemiec. Nie musi on także zamieszkiwać na terenie RP. Brak jest ograniczeń co do tego, by fundatorem stała się osoba prawna (np. spółka z o.o.).
Fundatorem może stać się także grupa osób – fizycznych bądź prawnych. Wystarczy, by osoba dysponowała zdolnością do czynności prawnych.
Fundator ma kluczową rolę na tym etapie funkcjonowania fundacji. To on składa oświadczenie o jej powołaniu w formie aktu notarialnego oraz sporządzeniu statutu (choć to zadanie może powierzyć już zarządowi fundacji). Wyznacza on cel fundacji oraz przeznacza określony majątek na poczet jego realizowania. To od niego zależy, co tym majątkiem będzie – określa bowiem fundusz założycielski. Mogą składać się na niego pieniądze, ale także przykładowo ruchomości bądź nieruchomości. Fundusz ma umożliwić fundacji podjęcie działań.
Uwaga! Sporządzenie przez fundatora aktu fundacyjnego (tj. złożenia wspomnianego wyżej oświadczenia o powołaniu fundacji), wiąże się z kosztem wynikającym z konieczności uiszczenia opłaty u notariusza. Koszt zależny jest od maksymalnych stawek taksy notarialnej.
Jakie organy działają w ramach fundacji?
W fundacji winien działać zarząd oraz rada fundacji, przy czym o ile pierwszy z ww. organów może być obsadzony jednoosobowo, tak w przypadku rady – ma on charakter kolegialny.
Jeśli organizacja jest jednoosobowa i jedyną osobą działającą w fundacji ma być jej fundator, w statucie powinna znaleźć się regulacja pozwalająca mu na działanie w ramach zarządu.
Co po podpisaniu aktu notarialnego w przedmiocie powołania fundacji?
Po dopełnieniu ww. czynności, w tym powołaniu organów, pozostaje zarejestrować fundację w Krajowym Rejestrze Sądowym. Pozostaje to w kręgu obowiązków fundatora bądź upoważnionego przez fundatora zarządu nowopowołanej fundacji.
Należy bowiem wskazać, że to właśnie zarząd będzie pełnił funkcję wykonawczą w organizacji. Kieruje on jej działaniem, dysponuje majątkiem i reprezentuje fundację na zewnątrz.
To, czy fundator będzie odgrywać jakąkolwiek rolę w dalszym funkcjonowaniu fundacji, zależy od niego samego oraz od treści statutu fundacji. Może on nawet pełnić funkcję w zarządzie fundacji – przepisy nie stoją temu na przeszkodzie, pod warunkiem, że statut przewiduje takie rozwiązanie.
Rejestracja fundacji w KRS
Rejestracji organizacji w Krajowym Rejestrze Sądowym można dokonać składając wniosek w wersji papierowej bądź elektronicznie, przy wykorzystaniu Portalu Rejestrów Sądowych i dostępnych tam formularzy.
Jeśli powoływana fundacja nie prowadzi działalności gospodarczej, rejestracja organizacji w KRS będzie kosztować 250 zł. W przypadku rejestrowania fundacji, która już z założenia prowadzi działalność gospodarczą, należy liczyć się z wydatkiem w wysokości 500 zł oraz 100 zł z tytułu ogłoszenia wpisu w Monitorze Sądowym i Gospodarczym.
Kolejnym krokiem po zarejestrowaniu fundacji w KRS będzie nadanie organizacji numerów: NIP oraz REGON – dzieje się to automatycznie, bowiem sąd rejestrowy przekazuje niezbędne dane na temat stowarzyszenia do właściwych urzędów przy wykorzystaniu systemu teleinformatycznego.
Po zakończeniu tego etapu, fundacja może przystąpić do założenia rachunku bankowego organizacji, by usprawnić jej codzienne działanie i realizację celów statutowych.
W razie jakichkolwiek pytań bądź wątpliwości na temat założenia i rejestracji fundacji – skontaktuj się z Kancelarią.