Począwszy od 22 maja minionego roku funkcjonują w Polsce fundacje rodzinne. Ich działanie reguluje ustawa z dnia 26 stycznia 2023 roku o fundacji rodzinnej (Dz. U. z 2023 r. poz. 326 ze zm.) -> https://sip.lex.pl/akty-prawne/dzu-dziennik-ustaw/fundacja-rodzinna-21796538. Mimo tego, że nadana organizacji nazwa kieruje skojarzenia na licznie działające fundacje, struktura fundacji rodzinnych przypomina bardziej spółkę kapitałową. Zgodnie bowiem z wolą ustawodawcy, działa ona przez trzy organy: zarząd, radę nadzorczą oraz zgromadzenie beneficjentów.
Jaka jest rola i jakie są obowiązki poszczególnych organów w fundacji rodzinnej?
1. Zgromadzenie beneficjentów
Ten organ jest ustanawiany przez fundatora w statucie.
To właśnie fundator wskazuje przynajmniej jednego beneficjenta, który jest uprawniony do uczestniczenia w zgromadzeniu beneficjentów.
Uwaga! Nie każdy beneficjent musi być uprawniony do uczestniczenia w zgromadzeniu beneficjentów.
Charakter tego organu odpowiada zgromadzeniu wspólników lub walnemu zgromadzeniu w spółkach kapitałowych. Zatwierdza sprawozdania finansowe fundacji rodzinnej po zakończeniu roku obrotowego, udziela absolutorium członkom zarządu fundacji rodzinnej z realizacji obowiązków, rozstrzyga o podziale bądź pokryciu wyniku finansowego netto, dokonuje wyboru audytora do badania sprawozdania finansowego w sytuacji, w której jest to wymagane ustawą. Ma uprawnienia także w innych zakresach wynikających z ustawy bądź ze statutu danej fundacji rodzinnej.
Zgromadzenie beneficjentów podejmuje decyzje w formie uchwał.
Zwołania zgromadzenia dokonuje zarząd, choć statut może regulować tę kwestię odmiennie.
2. Zarząd
Ten powołany przez fundatora, radę nadzorczą bądź zgromadzenie beneficjentów obowiązkowy organ fundacji rodzinnej odpowiada za bieżące jej funkcjonowanie – dysponuje jej majątkiem, podejmując decyzje finansowe oraz reprezentuje ją na zewnątrz.
Może składać się z jednego bądź wielu członków.
Członkowie obowiązani są do dochowania lojalności względem fundacji oraz podejmowania w jej interesie i imieniu działań w sposób sumienny. Bez względu na to, czy pełnienie przez nich funkcji w zarządzie nadal trwa, czy też zakończyło się, ciąży na nich obowiązek zachowania tajemnicy co do istotnych kwestii dotyczących fundacji oraz jej działań.
Zgodnie z wolą ustawodawcy, kadencja członków zarządu trwa trzy lata, choć ten okres może zostać ustalony odmiennie w statucie fundacji. Nie ma ograniczeń co do ponownego powoływania członków do pełnienia funkcji w organie po zakończeniu kadencji. Nic nie stoi także na przeszkodzie przyznaniu im wynagrodzenia za podejmowane czynności.
W sytuacji, w której fundacja rodzinna miałaby zawrzeć umowę z członkiem zarządu, organizację reprezentuje rada nadzorcza. W jej braku, koniecznym będzie powołanie przez zgromadzenie beneficjentów specjalnego pełnomocnika. W ostateczności, gdy jednym z członków zarządu fundacji jest także jej beneficjent, czynność prawna między organizacją a członkiem zarządu będzie musiała zostać dokonana w formie aktu notarialnego.
Analogicznie należy postępować w przypadku sporu fundacji z członkiem zarządu.
3. Rada nadzorcza
W pierwszej kolejności wypada nadmienić, że jej powołanie będzie konieczne wyłącznie w przypadku, w którym liczba beneficjentów fundacji przekroczy 25 osób.
Rada ma zadania kontrolne oraz nadzorcze względem zarządu – weryfikuje zgodność działań organu wykonawczego z punktu widzenia obowiązującego w fundacji statutu oraz przepisów prawa.
Statut może nadawać radzie nadzorczej inne uprawnienia oraz obowiązki.
Z uwagi na charakter tego organu, w jej skład nie mogą wchodzić członkowie zarządu. W zarządzie nie może zasiadać także członek rady nadzorczej.
Ustawa dopuszcza możliwość funkcjonowania jednoosobowej rady nadzorczej. Kadencja rady nadzorczej trwa pięć lat, jednak tak samo, jak w przypadku zarządu – ten okres może być modyfikowany w statucie.
Mając na względzie fakt, iż rola poszczególnych organów może w pewnym zakresie zostać ukształtowana w drodze statutu fundacji rodzinnej, tak istotne jest sumienne pochylenie się nad czynnościami związanymi z przygotowaniem odpowiedniej treści tego dokumentu, w oparciu o który będzie funkcjonowała organizacja.
W razie jakichkolwiek pytań bądź wątpliwości na temat działania organów w fundacji rodzinnej oraz możliwości ukształtowania zakresu zadań każdego z nich, skontaktuj się z Kancelarią.