Ustalenie kontaktów z dzieckiem jest bardzo istotnym zagadnieniem prawa rodzinnego i opiekuńczego. Kontakty z dzieckiem to prawo i obowiązek każdego rodzica.
Warto już na wstępie wskazać, że prawo do utrzymywania kontaktów z dzieckiem jest niezależne od wykonywania władzy rodzicielskiej, o czym również w treści artykułu.
WŁADZA RODZICIELSKA A USTALENIE KONTAKTÓW Z DZIECKIEM
W sprawach rodzinnych często dochodzi do mylnego utożsamiania pojęć władzy rodzicielskiej z kontaktami rodzica z dzieckiem. Tak naprawdę są to dwie zupełnie odmienne kwestie prawne, których w żadnym razie nie należy ze sobą mylić.
Władza rodzicielska jest to ogólnie ujmując całokształt obowiązków ale również uprawnień rodziców względem małoletniego dziecka w celu zapewnienia opieki nad jego osobą, jego majątkiem oraz do wychowania dziecka. Władza ta winna być wykonywana tak, jak tego w szczególności wymaga dobro dziecka i interes społeczny. Oznacza to, że interes dziecka rozstrzyga przede wszystkim o tym, jak rodzice i opiekunowie powinni wykonywać swoje obowiązki względem dzieci i rodziny.
Natomiast kontakty rodzica z dzieckiem dotyczą sposobów spotkań i osobistej styczności między najczęściej rodzicami a dziećmi (instytucja prawna kontaktów z dziećmi może np. dotyczyć również dziadków i wnuków).
Ustalenie kontaktów rodzica z dzieckiem jest kwestią niezależną od władzy rodzicielskiej. Zgodnie bowiem z treścią art. 113 § 1 k.r.o., niezależnie od władzy rodzicielskiej rodzice oraz ich dziecko mają prawo i obowiązek utrzymywania ze sobą kontaktów.
Rodzic pozbawiony władzy rodzicielskiej nadal ma prawo do spotkań z dzieckiem, nawet jeśli dziecko zostało umieszczone w placówce opiekuńczo – wychowawczej czy rodzinie zastępczej. Z drugiej strony sąd może ograniczyć albo całkowicie zakazać kontaktów z dzieckiem, jeśli tego wymaga dobro dziecka.
SPOSÓB I FORMA KONTAKTÓW Z DZIECKIEM
Kontakty z dzieckiem w szczególności przyjmują takie formy jak bezpośrednie przebywanie z dzieckiem, odwiedziny, spotkania, zabieranie dziecka poza miejsce jego stałego pobytu lub formy realizowania kontaktów na odległość tj. porozumiewanie się, utrzymywanie korespondencji, rozmowy z dzieckiem przez telefon, korzystanie z innych środków porozumiewania się na odległość w tym ze środków komunikacji elektronicznej (Skype, Facebook, Messenger itd).
Sposób i forma kontaktów z dzieckiem zależy od wieku dziecka, jego stanu zdrowia oraz rozwoju psychofizycznego.
WNIOSEK O USTALENIE KONTAKTÓW Z DZIECKIEM
Kontakty można uregulować na kilka sposób. Jednym ze sposobów ustalenia kontaktów rodzica z dzieckiem jest wszczęcie postępowania sądowego – o czym poniżej.
Nie jest to jednak jedyny sposób, gdyż rodzice mogą również ustalić kontakty w zawartym przez nich pisemnym porozumieniu, tzw. rodzicielskim planie wychowawczym.
Postępowanie rozpoczyna się składając do sądu – wniosek o ustalenie kontaktów z dzieckiem, określany też jako wniosek o uregulowanie kontaktów z dzieckiem.
We wniosku należy określić i wskazać takie elementy jak: prócz określenia właściwego sądu i danych rodzica i dziecka, bardzo ważny jest możliwie szczegółowy opis i sposób realizacji kontaktów. Oczywiście szczegółowy w granicach rozsądku ( w tego rodzaju sprawach często pozostawia się pewne elementy niedookreślone po to aby rodzice mogli w sytuacjach losowych, nieprzewidzianych jak np. nagłe zdarzenie z udziałem dziecka, choroba dziecka itp. w sposób możliwie elastycznie dokonać pewnych modyfikacji sposobu czy terminu odbywania kontaktu).
Należy określić częstotliwość odbywania kontaktów jak i opisanie sposobu kontaktów – czy rodzic odbywający kontakty będzie odwiedzać dziecko w jego miejscu zamieszkania czy też odbierać dziecko od drugiego rodzica i zabierać je ze sobą, czy kontakty będą uwzględniać pobyt dziecka na noc u drugiego rodzica czy też nie.
W podobny sposób warto opisać kontakty w czasie świąt, ferii oraz wakacji. Warto zastanowić się czy kontakty mają być mniej czy bardziej ,,elastyczne”, czyli jak szczegółowo musimy lub chcemy te kontakty uregulować. Jest to w większość uzależnione od relacji panujących pomiędzy rodzicami. Zarówno sztywne jak i elastyczne uregulowanie kontaktów ma swoje wady i zalety. Mianowicie przy elastycznym regulowaniu kontaktów pozostawiamy obszar do osiągania porozumień pomiędzy rodzicami, miejsce na prowadzenie dialogu z założenia nakierowanego na zachowanie interesu i dobra dziecka, jednak zdarzyć się może że jeden z rodziców postanowi nadużywać sytuacji w której kontakty nie są uregulowane np. co do określonej godziny. Natomiast w wariancie sztywnego uregulowania kontaktów rodzica z dzieckiem tego rodzaju rozwiązanie pozostawia mniejsze pole do nadużyć ze strony rodzica, tego rodzaju kontakty są łatwiej egzekwowalne, natomiast w sytuacjach losowych (np. choroba dziecka, sytuacje w których obiektywnie w konkretnej dacie kontakty nie powinny być realizowane z uwagi na dobro dziecka itp. ) mogą stanowić zarzewie sporów pomiędzy rodzicami.
W razie zmiany sytuacji można się zwrócić do sądu z wnioskiem o dokonanie zmiany i ponowne uregulowanie kontaktów rodzica z dzieckiem.
Na marginesie, prawo do kontaktów z dzieckiem przysługuje także rodzeństwu, dziadkom i powinowatym, którzy sprawowali opiekę nad dzieckiem przez dłuższy czas. Te osoby też mogą złożyć do sądu wniosek o uregulowanie kontaktów z dzieckiem, w którym należy określić jak kontakty mają przebiegać.
Jeśli mimo sądowego uregulowania kontaktów drugi rodzic odmawia lub utrudnia drugiemu z rodziców realizowania kontaktów z dzieckiem, można złożyć do sądu wniosek o zagrożenie nakazaniem zapłaty, (inaczej mówiąc – wniosek o egzekucję kontaktów). Sąd uwzględniając wniosek zagrozi utrudniającemu kontakty rodzicowi nakazaniem zapłaty na rzecz drugiego rodzica określonej sumy pieniężnej za każdorazowe naruszenie obowiązku.
WŁAŚCIWOŚĆ SĄDU
Sprawy o ustalenie kontaktów z dzieckiem rozpoznawane są przez sąd rejonowy, w którego okręgu dziecko posiada miejsce zamieszkania lub zwykłego pobytu (za wyjątkiem spraw rozstrzyganych w toku postępowania rozwodowego).
OPŁATA SĄDOWA
Wniosek o ustalenie kontaktów z dzieckiem podlega opłacie stałej w wysokości 100 zł. Opłatę taką uiszcza się na rachunek bankowy sądu.
KONTAKTY Z DZIECKIEM PO ROZWODZIE
Problem z kontaktami z dzieckiem pojawia się często przy okazji rozwodu lub rozstania rodziców.
W sytuacji orzekania rozwodu to sąd rozwodowy zajmuje się ustaleniem kontaktów z dzieckiem po rozwodzie. Kontakty rodziców z dziećmi po rozwodzie są jednym z elementów regulowanych w wyroku rozwodowym i jest to obowiązkowe rozstrzygnięcie sądu.
Art. 58 Kodeks rodzinny i opiekuńczy
,, § 1. W wyroku orzekającym rozwód sąd rozstrzyga o władzy rodzicielskiej nad wspólnym małoletnim dzieckiem obojga małżonków i kontaktach rodziców z dzieckiem oraz orzeka, w jakiej wysokości każdy z małżonków jest obowiązany do ponoszenia kosztów utrzymania i wychowania dziecka. Sąd uwzględnia pisemne porozumienie małżonków o sposobie wykonywania władzy rodzicielskiej i utrzymywaniu kontaktów z dzieckiem po rozwodzie, jeżeli jest ono zgodne z dobrem dziecka. Rodzeństwo powinno wychowywać się wspólnie, chyba że dobro dziecka wymaga innego rozstrzygnięcia.
(…) ’’.
OGRANICZENIE KONTAKTÓW Z DZIECKIEM
Utrzymywanie kontaktów rodziców z małoletnimi dziećmi jest z jednej strony prawem, a z drugiej strony obowiązkiem rodzica. W określonych okolicznościach kontakty mogą być jednak ograniczone.
Możliwe jest zarówno całkowite, jak i częściowe ograniczenie kontaktów z dzieckiem rodzicom mającym pełną władzę rodzicielską, bez uprzedniego pozbawienia ich tej władzy.
Zgodnie z art. 1132 Kodeks rodzinny i opiekuńczy
,,§ 1. Jeżeli wymaga tego dobro dziecka, sąd opiekuńczy ograniczy
utrzymywanie kontaktów rodziców z dzieckiem.
§2. Sąd opiekuńczy może w szczególności:
1) zakazać spotykania się z dzieckiem;
2) zakazać zabierania dziecka poza miejsce jego stałego pobytu;
3) zezwolić na spotykanie się z dzieckiem tylko w obecności drugiego z rodziców
albo opiekuna, kuratora sądowego lub innej osoby wskazanej przez sąd;
4) ograniczyć kontakty do określonych sposobów porozumiewania się na odległość;
5) zakazać porozumiewania się na odległość.’’
Ogólnie mówiąc sąd opiekuńczy ograniczy utrzymywanie kontaktów rodziców z dzieckiem, jeżeli wymaga tego dobro dziecka. Klauzula dobra dziecka jest pojęciem, póki co nieostrym, ale wszechobecnym w prawie rodzinnym (dobru dziecka i precyzowaniu jak interpretować tzw. dobro dziecka jakie elementy podlegają analizie przez sąd podczas oceny tegoż dobra zostały omówione w innym artykule na naszym kancelaryjnym blogu wobec powyższego osoby zainteresowane zapraszam do dalszej lektury).
Nasza Kancelaria świadczy kompleksową pomoc rodzicom w zakresie dochodzenia ustalenia kontaktów rodzica z dzieckiem, jak również w zakresie dokonania modyfikacji, zmiany częstotliwości czy formy kontaktów rodzica z dzieckiem.