W ostatnim wpisie z serii poświęconej rodzajom spółek pochylimy się nad spółkami komandytowymi oraz komandytowo – akcyjnymi. Do ich cech charakterystycznych zaliczamy duże zaangażowanie wspólników w prowadzenie spraw spółki oraz odpowiedzialność za jej zobowiązania. Choć obie formalnie należą do spółek osobowych prawa handlowego, to spółka komandytowo – akcyjna posiada także niektóre cechy właściwe dla spółek kapitałowych.
Spółka komandytowa
Zgodnie z art 102 k.s.h. spółką komandytową jest spółka osobowa mająca na celu prowadzenie przedsiębiorstwa pod własną firmą, w której wobec wierzycieli za zobowiązania spółki co najmniej jeden wspólnik odpowiada bez ograniczenia (komplementariusz), a odpowiedzialność co najmniej jednego wspólnika (komandytariusza) jest ograniczona.
Kluczową cechą tego typu spółki jest właśnie odmienny stopień odpowiedzialności różnych wspólników za jej zobowiązania. Komplementariusze to osoby, które są w pełni odpowiedzialne, zaś komandytariusze odpowiadają w ograniczonym zakresie. Istotą wprowadzenia tego podziału było połączenie w jednym podmiocie wspólnika prowadzącego aktywnie sprawy spółki ze wspólnikiem pasywnym, który w przeciwieństwie do tego pierwszego posiada odpowiedni kapitał. Wspólnikami mogą być osoby fizyczne, prawne i ułomne osoby prawne.
Firma spółki komandytowej powinna zawierać nazwisko co najmniej jednego z komplementariuszy oraz oznaczenie ,,spółka komandytowa”. W firmie nie może zostać umieszczone nazwisko komplementariusza.
Ze względu na wysoki stopień podobieństwa ze spółką jawną, ustawodawca zdecydował, że w sprawach nieokreślonych w rozdziale poświęconym spółce komandytowej stosuje się odpowiednio przepisy o spółce jawnej.
Powstanie spółki następuje poprzez zawarcie umowy spółki przez co najmniej jednego komandytariusza i co najmniej jednego komplementariusza. Umowa musi być zawarta w formie aktu notarialnego i musi określać:
- firmę i siedzibę spółki
- przedmiot działalności spółki
- czas trwania, jeżeli jest oznaczony
- określenie wkładów wnoszonych przez kazego wspólnika wraz z określeniem ich wartości
- sumę komandytową
Po zawarciu umowy spółka powinna zostać zgłoszona w KRS. Podobnie jak w przypadku poprzednich spółek powstaje ona z chwilą wpisu do rejestru. Dodatkowo istnieje możliwość powołania spółki w sposób elektroniczny wypełniając wniosek i formularz umowy spółki oraz rejestrując ją online. Wówczas forma aktu notarialnego nie jest konieczna.
W kwestii wkładów regulacje są podobne do tych występujących przy spółce jawnej, jednak z pewnymi wyjątkami odnoszącymi się do wkładów komandytariusza. Po pierwsze wkład komandytariusza w postaci usług jest niedopuszczalny, chyba że równolegle wniesie on również wkład majątkowy wart co najmniej tyle ile wynosi suma komandytowa. Drugi przypadek odnosi się do sytuacji, w której komplementariuszem w spółce komandytowej jest spółka z.o.o. lub akcyjna. Jeśli w spółce takiej wspólnikiem jest komandytariusz spółki komandytowej, to posiadane przez niego udziały w spółce będącej komplementariuszem nie mogą stanowić przedmiotu ich wkładu do spółki.
Prowadzenie spraw spółki komandytowej co do zasady powierzone jest komplementariuszom. Jednak prawo prowadzenia spraw spółki może zostać również powierzone komandytariuszom, jeśli ustalono tak w umowie spółki. Z kolei reprezentacja spółki należy do wyłącznych kompetencji komplementariuszy.
Komplementariusze ponoszą odpowiedzialność za zobowiązania spółki w sposób analogiczny do wspólników spółki jawnej. Jest to więc nieograniczona odpowiedzialność osobista, cechująca się solidarnością i subsydiarnością. Komandytariusze zaś ponoszą ograniczoną odpowiedzialność osobistą, bo odpowiadają jedynie do wysokości sumy komandytowej. Suma komandytowa to wartość pieniężna określona w umowie spółki, która wyznacza zatem granice w jakich można sięgnąć do portfela komandytariusza.
Rozwiązanie i likwidacja spółki przebiegają w ten sam sposób co w spółce jawnej.
Spółka komandytowo – akcyjna
Spółka komandytowo – akcyjna, mimo że zaliczana jest do spółek osobowych, to posiada cechy charakterystyczne również dla spółek kapitałowych – występuje w niej organ taki jak zgromadzenie akcjonariuszy i rady nadzorczej, w spółce uczestniczą akcjonariusze, posiada akcje i kapitał zakładowy.
Zgodnie z art. 125 k.s.h. spółką komandytowo – akcyjną jest spółka osobowa mająca na celu prowadzenie przedsiębiorstwa pod własną firmą, w której wobec wierzycieli za zobowiązania spółki co najmniej jeden wspólnik odpowiada bez ograniczenia (komplementariusz), a co najmniej jeden wspólnik jest akcjonariuszem. Istotą spółki jest możliwość dokapitalizowania jej z zewnętrznych źródeł, przy jednoczesnej ochronie przed przejęciem.
Firma spółki powinna zawierać nazwisko albo nazwę lub firmę w przypadku osoby prawnej, co najmniej jednego komplementariusza oraz oznaczenie ,,spółka komandytowo-akcyjna”.
Do powstania spółki konieczne jest przygotowanie statutu spółki, a nie umowy jak w przypadku pozostałych spółek osobowych. Statut musi zostać podpisany przez wszystkich komplementariuszy.
Zgodnie z art. 130 k.s.h. statut powinien zawierać:
- firmę i siedzibę spółki;
- przedmiot działalności spółki;
- czas trwania spółki, jeżeli jest oznaczony;
- oznaczenie wkładów wnoszonych przez każdego komplementariusza oraz ich wartość;
- wysokość kapitału zakładowego, sposób jego zebrania, wartość nominalną akcji i ich liczbę ze wskazaniem, czy akcje są imienne, czy na okaziciela;
- liczbę akcji poszczególnych rodzajów i związane z nimi uprawnienia, jeżeli mają być wprowadzone akcje różnych rodzajów;
- nazwiska i imiona albo firmy (nazwy) komplementariuszy oraz ich siedziby, adresy albo adresy do doręczeń albo adresy do doręczeń elektronicznych;
- organizację walnego zgromadzenia i rady nadzorczej, jeżeli ustawa lub statut przewiduje ustanowienie rady nadzorczej.
Dodatkowo przed zawiązaniem spółki należy spełnić następujące kroki: akcjonariusze muszą objąć wszystkie akcje, wszystkie akcje objęte w zamian za wkłady pieniężne muszą zostać opłacone co najmniej w ¼,, a komplementariusze muszę sporządzić pisemne sprawozdanie z sytuacji wnoszenia przez akcjonariuszy wkładów niepieniężnych. Następnie spółka powinna zostać zgłoszona do KRS.
Właścicielem majątku, podobnie jak w spółce jawnej, jest spółka. Ważną różnicę stanowi kapitał akcyjny, który odpowiada wartości wkładów wniesionych do spółki przez akcjonariuszy. Minimalny kapitał wynosi 50 000 zł.
Wkłady komplementariuszy podlegają tym samym regułom jak wkłady w spółce jawnej, a wkłady akcjonariuszy podlegają regułom takim jak wkłady w spółce akcyjnej. Niedopuszczalne jest zatem wnoszenie wkładów w postaci usług akcjonariuszy.
Komplementariusze mają prawo i obowiązek prowadzenia spraw spółki. Akcjonariusze zaś mają możliwość kształtowania tego w jaki sposób prowadzone są sprawy poprzez udział w walnym zgromadzeniu. Za reprezentację spółki odpowiadają komplementariusze, a akcjonariusze mogą ją reprezentować tylko jako pełnomocnicy lub prokurenci.
Odpowiedzialność komplementariuszy wygląda tak samo jak komplementariuszy w spółce komandytowej. Akcjonariusze za to nie ponoszą osobistej odpowiedzialności za zobowiązania spółki i ponoszą ryzyko tylko w zakresie wkładów wniesionych do spółki.
Rozwiązanie spółki następuje na skutek:
- przyczyn przewidzianych w statucie spółki;
- uchwały walnego zgromadzenia;
- ogłoszenia upadłości spółki;
- śmieci, ogłoszenia upadłości lub wystąpienia ze spółki jednego komplementariusza (chyba że statut stanowi inaczej)
- innych przyczyn przewidzianych prawem.
Przeprowadzenie likwidacji spółki komandytowo – akcyjnej jest obligatoryjne i przebiega w sposób określony przepisami dotyczącymi likwidacji spółki akcyjnej.
Autor: Aleksandra Łukaszewicz