Rada nadzorcza stanowi zabezpieczenie prawidłowej działalności spółki. Jej główna funkcja, kontrolna, umożliwia większy nadzór nad zarządem.
Zwykle jej utworzenie nie jest obowiązkowe, ale ustawa przewiduje okoliczności, w których jej powołanie jest obligatoryjne.
Rola rady nadzorczej w spółce z o.o.
Główną funkcją jaką pełni rada jest nadzór nad działalnością spółki. Ma prawo kontrolować i dokonywać oceny sprawozdań w zakresie ich zgodności z księgami, dokumentami i ze stanem faktycznym, a także wniosków zarządu dotyczących podziału zysku albo pokrycia straty.
Rada nadzorcza, w celu wykonania swoich obowiązków, może badać wszystkie dokumenty spółki, dokonywać rewizji stanu majątku spółki oraz żądać od zarządu, prokurentów i osób zatrudnionych w spółce na podstawie umowy o pracę lub wykonujących na rzecz spółki w sposób regularny określone czynności na podstawie umowy o dzieło, umowy zlecenia albo innej umowy o podobnym charakterze sporządzenia lub przekazania wszelkich informacji, dokumentów, sprawozdań lub wyjaśnień dotyczących spółki, w szczególności jej działalności lub majątku. Przedmiotem żądania mogą być również posiadane przez organ lub osobę obowiązaną informacje, sprawozdania lub wyjaśnienia dotyczące spółek zależnych oraz spółek powiązanych.
Rada nadzorcza spółki z o.o. składa corocznie zgromadzeniu wspólników pisemne sprawozdanie z wyników oceny działalności spółki.
Członkowie rady nadzorczej przy wykonywaniu swoich obowiązków powinni dołożyć staranności wynikającej z zawodowego charakteru swojej działalności oraz dochować lojalności wobec spółki.
Funkcja kontrolna Rady Nazdroczej
Funkcja kontrolna rady nie oznacza, że może ona nadzorować zarząd w zakresie wykonywania poleceń rady, co prowadziło by do zrównania wzajemnych zależności w sposób tożsamy do stosunku pracy, który opiera się na podległości służbowej. Warto zaznaczyć, że rada nadzorcza w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością nie ma prawa wydawania zarządowi wiążących poleceń dotyczących prowadzenia spraw spółki. W odróżnieniu bowiem od członków zarządu, członkowie rady nadzorczej nie odpowiadają za zobowiązania spółki wobec osób trzecich.
Dodatkowo, każdy członek rady nadzorczej spółki z o.o., o ile umowa spółki z ograniczoną odpowiedzialnością nie stanowi inaczej, może samodzielnie wykonywać prawo nadzoru.
Powołanie rady nadzorczej nie ogranicza prawa kontroli zarządu przez wspólników, jednakże mogą oni je ograniczyć bądź wyłączyć. Staje się to za zgodą wszystkich wspólników w drodze podjętej uchwały. Sama umowa spółki może przewidywać takie rozwiązanie bądź ustanawia się je poprzez zmianę umowy.
Powołanie Rady Nadzorczej w Spółce – Skład i kadencja rady nadzorczej
Rada nadzorcza liczy od 3 członków, którzy są powoływani i odwoływani uchwałą wspólników. Spółka może jednak swobodnie ustalić w umowie spółki inny sposób powoływania lub odwoływania członków. Istnieją jednak ograniczenia w powoływaniu rady nadzorczej z uwagi na zasady kontroli, dlatego członkowie zarządu nie mogą powoływać składu rady.
W niektórych przypadkach skład rady nadzorczej może wynikać z ustawy, jak w przypadku spółek komunalnych, w których do powołania niezbędny jest udział samorządu terytorialnego.
Kadencja członków rady nadzorczej trwa zwykle rok, jednak w każdym momencie mogą ich odwołać wspólnicy. Mandat członka rady nadzorczej wygasa z dniem odbycia zgromadzenia wspólników zatwierdzającego sprawozdanie finansowe za pierwszy pełny rok obrotowy pełnienia funkcji członka rady nadzorczej spółki z o.o.
Rada nadzorcza musi działać niezależnie od innych organów spółki, dlatego w celu zachowania głównych zasad jej działania, jej członkowie nie mogą ujawniać tajemnic spółki, również po wygaśnięciu mandatu.
W skład rady nie może wchodzić członek zarządu, prokurent, likwidator, kierownik oddziału lub zakładu oraz zatrudniony w spółce główny księgowy, radca prawny lub adwokat. Zapobiega to wpływom innych osób na działalność rady.
Obowiązki i uprawnienia rady nadzorczej
Oprócz roli nadzoru oraz kontroli zarządu, rada może zwołać zgromadzenie wspólników spółki z o.o., jeżeli zarząd zaniedbuje swoje obowiązki w tym zakresie. Radzie przysługuje uprawnienie do zaskarżania uchwał wspólników podjętych na zgromadzeniu wspólników spółki z ograniczoną odpowiedzialnością.
Głównym powodem powołania rady nadzorczej jest nie tylko możliwość badania prawidłowości w działalności spółki, ale również uprawnienie do reprezentowania spółki w umowach zawieranych w imieniu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z członkami zarządu oraz w sporach między nimi.
Rada jest uprawniona do występowania w imieniu spółki z o.o. w stosunkach zewnętrznych, takich jak wystosowanie powództwa o stwierdzenie nieważności uchwały.
Umowa spółki może również dawać możliwość kształtowania składu zarządu spółki z o.o., co oznacza, że rada nadzorcza posiadać będzie prawo do powołania członków zarządu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością oraz ich odwołania.
Uprawnienia przysługujące radzie, można rozszerzyć poprzez zawarcie w umowie spółki odpowiednich zapisów. Zarząd może być obowiązany uzyskać zgodę rady nadzorczej przed dokonaniem oznaczonych w umowie spółki czynności, oraz przekazać radzie nadzorczej prawo zawieszania w czynnościach, z ważnych powodów, poszczególnych lub wszystkich członków zarządu.
Kiedy trzeba powołać radę nadzorczą w spółce z o.o.?
Powołanie rady nadzorczej w spółce z o.o., może przewidywać umowa spółki, ale również ustawa może nakładać obowiązek jej utworzenia.
Umowa spółki może zawierać obowiązek powołania rady, co oznacza, że aby spółka mogła zostać zarejestrowana, konieczne jest utworzenie rady. W sytuacji, gdy spółka w trakcie trwania działalności chce powołać radę nadzorczą, niezbędna będzie zmiana umowy wprowadzająca organ nadzoru, wprowadzenie której wymaga zgody większości 2/3 głosów.
Zmiana umowy może przewidywać również rezygnację z utworzenia rady.
Kodeks spółek handlowych nadaje obowiązek powołania rady, w sytuacji, gdy kapitał zakładowy spółki z ograniczoną odpowiedzialnością przewyższa kwotę 500.000 złotych, a wspólników jest ponad 25. Badaniu podlega kapitał zadeklarowany w umowie spółki, a nie wpłacony.
Jeśli liczba wspólników zmniejszy się poniżej 25 osób, nie oznacza to jednocześnie automatycznego zlikwidowania rady nadzorczej.
Powołanie Rady Nadzorczej w Spółce – Podsumowanie
Choć powołanie rady nadzorczej w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością nie jest co do zasady wymagane, to coraz częściej spółki decydują się na jej utworzenie. Pomaga nie tylko w kontroli działalności, ale również poprzez ich niezależność od innych organów, stanowi zabezpieczenie interesów spółki.
Kancelaria prawa gospodarczego świadczy nie tylko pomoc w utworzeniu rady oraz zgłoszeniu jej do KRS, ale również zajmuje się kompleksową obsługą spółki z o.o.